Có một ngày Bát quan
trai, Đức vua lên từng lầu cao đi kinh hành, thấy có một con chó và một con dê.
Dê đi ăn cỏ dành chỗ cho voi, bị nài voi đánh đập, dê bỏ chạy trốn, bị nài voi
liệng đá nhằm lưng quá đau, dê lết đến nằm dựa vách tường thành.
Chó cũng lén vào ăn thịt
cá trong nhà bếp, bị đánh đập què giò. Chó chạy trốn đến vách tường thành, gặp
dê cũng nằm tại đó.
Dê hỏi chó:
Vì sao anh bị như thế?
Chó thuật lại cho dê
nghe rồi hỏi:
Còn anh do nhân nào mà nằm tại đây?
Dê cũng tỏ cho chó nghe
tự sự. Rồi dê và chó cùng bàn nhau làm thế nào nuôi sống cho dễ dàng, bằng
không sẽ bị chết đói.
Dê bày mưu:
Bây giờ tôi phải vào nhà bếp trộm thịt cá về cho anh, còn anh
thì đi ăn cắp cỏ về cho tôi, hai ta sẽ đổi thực phẩm cho nhau mà ăn thì lưỡng
tiện lắm.
Tính xong dê và chó đồng
ưng thuận làm theo kế đó nên được an vui. Vì mấy ngườì nấu ăn đâu sợ dê ăn
thịt, cá mà gìn giữ, nên dê dễ trộm được thịt cá. Về phần nài voi thấy
chó đến thì nào có để ý sợ chó trộm cỏ, vì thế mà chó trộm cỏ không khó.
Từ đấy dê và chó kết bạn rất thân thiết.
Đức vua thấy chuyện thế
sáng ra nhập trào. Ngài có ra câu đố cho bốn vị giáo sư phán xét:
Trẫm hỏi bốn khanh trong đời có loài thú nào nghịch cùng nhau
mà trở thành thân thiết với nhau không? Nếu khanh nào đoán không ra, trẫm sẽ
đuổi ra khỏi thành.
Nghe Đức vua ra câu đố
thật là mắc mỏ, một trong bốn vị giáo sư là Senaka bèn tâu xin qua ngày sau sẽ
trả lời.
Đức vua phê chuẩn.
Về đến dinh, bốn vị giáo
sư bàn tính mãi mà vẫn chưa tìm ra, nên đồng quyết định kỳ này phải qua yêu cầu
Đức Bồ Tát chỉ dạy và không dám tự hào nữa.
Về phần Đức Bồ Tát Ngài
nghĩ rằng:
Có lẽ vua thấy cái chi đây nên mới nghĩ ra câu đố này. Ngài
bèn vào thăm Hoàng hậu và tâu hỏi:
Hôm qua lệnh bà có thấy vua ngự đến nơi nào không? Hoàng hậu
đáp:
Hôm qua Hoàng thượng lên từng lầu cao đi kinh hành và ngự lãm
phía dưới thành rất lâu.
Đức Bồ Tát để bụng ngay.
Khi ra khỏi cung nội, Ngài đi dò xét thấy dê và chó đang ăn có vẻ thân thiết
lắm. Đức Bồ Tát thấy như vậy hiểu rõ rằng:
Dê và chó mật thiết nhau là do sự trao đổi thực phẩm cùng
nhau. Nghĩ thế Ngài trở về dinh an nghỉ.
Về phần bốn vị giáo sư
kia không ai tìm ra nổi câu đố của vua. Các ông cùng hội nhau tính cả ngày mà
cũng chưa ra lẽ. Bất đắc dĩ, phải nhờ đến Đức Bồ Tát chỉ dạy cho.
Đức Bồ Tát nghĩ rằng:
Nếu ta không thương xót họ thì họ sẽ bị Đức vua đuổi ra khỏi
thành, vậy ta nên tế độ họ, rồi Ngài dạy mỗi vị học một câu kệ ngôn.
Qua ngày thứ hai cả bốn
vị giáo sư vào chầu.
Đức vua phán hỏi bốn vị
giáo sư kia:
Nầy bậc trí tuệ, các khanh đã hiểu rõ câu đố chưa?
Tâu, nếu chúng hạ thần không hiểu thì còn ai hiểu được?
Vậy các khanh hãy trả lời cho trẫm nghe.
Tâu xin hoàng thượng hãy lóng nghe. Tiếp đó mỗi vị đọc một
câu kệ ngôn.
Đức vua không rõ ý nghĩa
của câu kệ ngôn, nhưng vì là câu kệ nên cũng tin là phải. Đức vua bèn hỏi sang
Đức Bồ Tát. Bồ Tát bèn tâu rằng:
Tâu, dê chó là loài bốn chân, khi đi tha đồ ăn thì lén lút
tha. Dê thì tha thịt cá về cho chó, chó thì lại tha cỏ về cho dê, rồi trao đổi
nhau ăn. Lệnh Hoàng thượng ngự trên lầu cao đã thấy rõ hai con thú dê và chó
làm bạn thân với nhau như thế.
Được nghe lời tâu của
Đức Bồ Tát, Đức vua rất thỏa thích bèn ban thưởng tất cả năm vị trí tuệ rất
nhiều báu vật đồng nhau.
Khi ấy Hoàng hậu Uduma
mới hiểu rằng:
Bốn vị giáo sư kia nhờ Bồ Tát mà trả lời được câu đố của Đức
vua song Đức vua phải thưởng em trai ta nhiều hơn mới phải.
Thế rồi Hoàng hậu vào
cung tâu cho Đức vua hay sự thật.
Đức vua nghe theo nên
ban thưởng cho Bồ Tát nhiều hơn.
Xem thêm:
